دشمن فروشنده

بعد از این که دیشب فیلم #فروشنده #اصغر_فرهادی رو دیدم، امشب اومدم نقد هایی که درباره این فیلم نوشته شده رو بخونم که احتمالا باعث بشه درک بهتری از فیلم پیدا کنم، تا اشارات دیگران رو در بار دومی که فیلم رو خواهم دید دنبال کنم. 

قبلاً هم توی اخبار و هم توی #هفته_نامه_تماشاگران خونده بودم که یک سری از نویسندگان و منتقدین دلواپس این فیلم رو آماج حملات خودشون قرار دادن و اتهاماتی چون #سیاه_نمایی یا ترویج #بی_غیرتی بهش زده بودن. البته این قبیل افراد رو به نظرم خیلی از ما با طرز فکرشون و اهداف سیاسیشون آشناییم.

یکی از نقد هایی که از #سایت_سلام_سینما خوندم متعلق به یکی از همین منتقدین بود، نوشته این منتقد رو که خوندم پیامی براش نوشتم که الان در صف انتشار توی سایت قرار داره و مطمئن نیستم منتشر هم بشه. در هر حال می خواستم راجع به #فروشنده مطلبی بنویسم، این مطلب باعث شد که همون کامنت رو با کمی تغییر اینجا بیارم:

این تفکر غرب و شرق باعث می شود یک فیلم خوب این طور با نگاه بدبینانه تحلیل شود، نکته این است که شما اگر فیلم های عمیق همان اروپا و آمریکای پیشرفته را ببینید، اکثراً در مورد مشکلاتیست که در جامعه خود با آن دست به گریبانند، اگر نگرانید که چرا یک دیالوگ به ضعف سیستم انتظامی و قضای ایران اشاره می کند، آن ها تند ترین فیلم ها را در زمینه نقد به پلیس و دادگاه های خود می سازند. حالا چرا فیلم های آنان سیاه نمایی نیست و فیلم های ما هست را نمی دانم. سوال دیگرم اینجاست که لابد شما هم از شهرداری یا ارگان دیگری خانه اشرافی ای هدیه گرفته اید که حمام و آشپزخانه های فیلم به نظرتان وحشتناک می رسند، در حالی که خانه هایی که در فیلم های فرهادی نشان داده می شود برای بسیاری از مردم همین تهران خانه های مناسب و شیکی به حساب می آیند. مقایسه کنید با خانه فیلم ابد و یک روز مثلا! بعد شما فیلم اروپایی و آمریکایی اگر کمی بیشتر ببینید خانه های ویران و با امکاناتی پایین تر در فیلم هایشان بسیار می بینید. یعنی آن ها هم همه در کاخ زندگی نمی کنند و دیدن چنین آپارتمان هایی اصلا برایشان عجیب نیست. فیلم گذشته که در پاریس روایت می شد را یادتان رفته؟ آنجا هم فرهادی با نشان دادن خانه های ویران پاریسی می خواست سیاه نمایی کند و چهره پاریس را در ذهن مخاطب خراب کند؟ در مورد سیستم آموزشی هم سوال من اینجاست که مگر چیز غیر واقعی ای در فیلم نشان داده شده؟ شما در ایران درس خواندید؟ اگر هم خواندید لابد در مدرسه ای غیر انتفاعی بوده است. چون مدارس تهران همه همین شکل اند، بچه ها همین طور لودگی می کنند و اگر معلمی با آن ها راحت باشد تلافی معلمان سخت گیر را با خنده ها و شوخی هایشان سر کلاس او در می آورند. به نظرم عینکتان را بردارید. دنیا دیوارهایش دارد فرو میریزد و مرز ها کمرنگ می شوند. آدم های نقاط مختلف دنیا با هم دردها و دغدغه های مشترکی دارند، فرهادی با این که فیلمش برای ایران است و برخی مسائلی که مطرح می کند به ظاهر فقط در مورد ایران صدق می کند، دردهایی را نشانه می رود که بی مرزند. فاحشگی مگر فقط منحصر به ایران است؟ نکند شما هم فکر می کنید ایران همان طور که همجنس گرا ندارد، فاحشه هم ندارد؟ نکند فکر می کنید یک پیرمرد ایرانی سراغ فاحشه نمی رود، نکند فکر می کنید که این مشکل هرزگی در خانواده های ایرانی وجود ندارد؟ نگران چه هستید؟ سیاه های جامعه ایران نیازی به فیلم فرهادی ندارند تا در دنیا مطرح شوند. اینترنت دسترسی به اطلاعات را بسیار آسان تر از قبل کرده است. اتفاقا به نظرم فرهادی با فیلم هایش با این که مشکلات را نشان می دهد تصویر بسیار بهتری از آنچه در اخبار از ایران پخش می شود نشان می دهد. نشان می دهد که در ایران مردم تاتر نگاه می کنند، نشان می دهد در ایران در کلاس ها درباره کتاب و فیلم حرف میزنند. نشان می دهد در ایران آدم هایی هم پیدا می شوند که در برابر چنین اتفاق هایی سر نمی برند و بلدند خشم خود را کنترل کنند و به انسانی ترین شکل خاطی را تنبیه کنند. اگر پیرمرد قلبش می گیرد عماد تقصیری ندارد، عماد فقط کراهت و زشتی عمل خود او را برایش عریان می کند، به او نشان می دهد چه حسی خواهد داشت اگر خانواده اش چهره واقعی او را ببینند. ازین انسانی تر هم می شود؟ چند نفر از ما می توانستیم جای عماد باشیم و مرتکب قتل نشویم؟ پش فرهادی یکی از خوب های ایرانی را در معرض دید گذارده، نه فردی که عنان نفرت و انتقامش را در اختیار ندارد. مسلماً این فیلم مثل هر فیلم دیگری قابل نقد است، ولی این نوشته به نظرم بیشتر از نقد، نگرانی از نگاه و قضاوت غیر ایرانی ها را به دنبال دارد، انتظار دارید که ایران در فیلم ها همه چیزش خوب باشد. زیبا، بدون مشکل، اجتماعی سالم، خانه هایی نو و لوکس، مردمی محترم، کلاس هایی مدرن و ... خب این ها آرزوهای خوبی برای ایران عزیز است، ولی تا فرهادی و کاهانی و هنرمندانی ازین دست، ایرادات را جلوی چشممان نیاورند، شاید خیلی ها مثل شما متوجه نشوند در مدارس ما کلاس ها چه شکلیست، یا بیشتر مردم در چه حمامی استحمام می کنند که فکری به حالش شود. به امید این که ایران همانی بشود که شما فکر می کنید هست!